ένα "προφητικό" (;) άρθρο

AIDS: Πόσοι σκέφτονται τον Τρίτο Κόσμο;

Του Θ. ΡΟΖΕΝΜΠΕΡΓΚ*

αναδημαοσιευση απο: ΕΝ- ΣΤΑΣΕΙΣ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 02/12/2005

Παρά τις προβλέψεις, ο αριθμός των κρουσμάτων AIDS αυξήθηκε παγκόσμια το 2005 και έχει ξεπεράσει τα 40,3 εκατομμύρια.3,1 εκατομμύρια άνθρωποι πέθαναν από τη νόσο το 2005 και από αυτούς οι 570.000 ήταν παιδιά. Από την πρώτη εμφάνισή της το 1981 η νόσος έχει σκοτώσει 25 εκατομμύρια ανθρώπους.Η υποσαχάρια Αφρική εξακολουθεί να έχει τα πρωτεία με 25,8 εκατομμύρια οροθετικούς, με 2,5 εκατομμύρια νεκρούς και 3,2 νέα κρούσματα στη διάρκεια της χρονιάς που πέρασε. 20 έως 30% των εγκύων γυναικών ζουν με τον ιό στην ήπειρο αυτή. Μεγάλη αύξηση εμφανίζουν επίσης τα κρούσματα στην Ανατολική Ευρώπη και στη Νότια και Νοτιοανατολική Ασία.Κάθε χρόνο όλο και περισσότερες γυναίκες προσβάλλονται από τη νόσο: Το 2005 17,5 εκατομμύρια γυναίκες ήταν οροθετικές, αριθμός αυξημένος κατά ένα εκατομμύριο σε σχέση με το 2003. Από αυτές, τα 13,5 εκατομμύρια ζουν στην υποσαχάρια Αφρική και 2 εκατομμύρια στη Νοτιοανατολική Ασία.Οι αριθμοί αυτοί δημιουργούν σοβαρές αμφιβολίες για την αποτελεσματικότητα των μεγάλων διεθνών προγραμμάτων πρόληψης και θεραπείας αλλά και για την αξιοπιστία των διακηρύξεων των Παγκόσμιων Οργανισμών (UNAIDS, WHO, AIDS GLOBAL FUND κ.λπ.) που έσπευσαν από το 2000 να εξαγγείλουν μεγαλεπήβολα και εξαιρετικά πολυδάπανα σχέδια καταπολέμησης της νόσου. Πράγματι, η σύγχρονη αντιρετροϊκή θεραπεία εξακολουθεί να είναι απρόσιτη για τη συντριπτική πλειονότητα των ασθενών και οι μεγάλες δυτικές φαρμακευτικές εταιρείες εξακολουθούν να διατηρούν το μονοπώλιο των ακριβών φαρμάκων και των μεθόδων έγκαιρης διάγνωσης αποκομίζοντας τεράστια κέρδη.Η περίφημη καμπάνια «3Χ5» του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, που είχε στόχο να αυξηθεί ο αριθμός των θεραπευόμενων ασθενών του Τρίτου Κόσμου σε τρία εκατομμύρια στο τέλος του 2005, υπήρξε μια παταγώδης αποτυχία, δεδομένου ότι σήμερα μόνο 1,5 εκατομμύριο ασθενείς του Τρίτου Κόσμου λαμβάνουν σύγχρονη αντιρετροϊκή θεραπεία, ενώ εκτιμάται ότι περισσότεροι από 6.000.000 έχουν επείγουσα και άμεση ανάγκη θεραπείας με τα φάρμακα αυτά. Η παραγωγή φτηνών αντιγράφων των σκευασμάτων τριθεραπείας από χώρες όπως η Ινδία και η Βραζιλία επιβραδύνθηκε ή παρεμποδίστηκε από τα μεγάλα πολυεθνικά συμφέροντα. Την ίδια στιγμή πλήθος τσαρλατάνων πλουτίζουν διοχετεύοντας στις αγορές αυτές αμφίβολης αξίας ή και εντελώς ακατάλληλα δήθεν θαυματουργά ψευτοφάρμακα.Αλλά αν οι κυβερνήσεις και οι διεθνείς οργανισμοί έχουν αναμφίβολα υστερήσει για λόγους που όλοι λίγο-πολύ εξηγούμε, η κοινωνία των πολιτών στις αναπτυγμένες χώρες στο σύνολό της έχει και αυτή αποδειχτεί κατώτερη των διακηρύξεων και των στόχων της για δημιουργία ενός πραγματικού κινήματος αλληλεγγύης στους πληθυσμούς που πάσχουν.Οι μεγάλοι Μη Κυβερνητικοί Οργανισμοί αρωγής, με ελάχιστες τιμητικές εξαιρέσεις, για τις οποίες αξίζει πραγματικά μια εκτενής αναφορά, παρακολουθούν αμήχανοι την εξέλιξη της πανδημίας. Παρά τις μεγαλόστομες διακηρύξεις και τις επιτυχημένες εκστρατείες συλλογής χρημάτων, οι μεγάλοι ΜΚΟ της Δύσης μένουν στη συντριπτική πλειονότητά τους απλοί παρατηρητές του φαινομένου χωρίς μαζική εμπλοκή τους στα προγράμματα πρόληψης και αντιμετώπισης της μάστιγας του Τρίτου Κόσμου. Σήμερα ολοένα και λιγότεροι γιατροί και νοσηλευτές δέχονται να στρατευτούν στην παγκόσμια εκστρατεία και να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στα προγράμματα αυτά διαψεύδοντας με τον πιο τραγικό τρόπο τις αξίες του ανθρωπισμού και της παγκόσμιας αλληλεγγύης που υποτίθεται ότι υπηρετούν. Με επιλογή πιο «εύκολων» αποστολών, με προβολή άλλων πιο ανώδυνων γεωπολιτικών στόχων, με προφάσεις άλλων προτεραιοτήτων ή απλά με προκλητική αδιαφορία ενεργοποίησής τους στον Τρίτο Κόσμο, οι οργανώσεις αρωγής αποδεικνύονται κατώτερες της αποστολής, των προσδοκιών και των διακηρύξεών τους.Ασφαλώς δεν παραβλέπει κανείς τους υπαρκτούς λόγους έλλειψης ασφάλειας, εκτεταμένης διαφθοράς ή της συστηματικής παραβίασης ανθρώπινων δικαιωμάτων σε πολλές από τις χώρες της υποσαχάριας Αφρικής. Εν τούτοις, μήπως δεν είναι ακριβώς αυτοί οι λόγοι που κάνουν τον ρόλο των Οργανισμών αυτών αναντικατάστατο; Οι ΜΚΟ αρωγής στήριξαν τη μεγάλη άνθησή τους και κέρδισαν την εμπιστοσύνη του κόσμου ακριβώς στην ικανότητά τους να αψηφούν κινδύνους, να διασχίζουν σύνορα και να καταγγέλλουν τις παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου προκειμένου να υπηρετήσουν τους πληθυσμούς που υποφέρουν.Ισως η Ημέρα κατά του AIDS θα πρέπει να είναι και για την κοινωνία των πολιτών μια ευκαιρία επαναπροσδιορισμού του ρόλου και των προτεραιοτήτων της, για μια αποφασιστική στροφή στην πρόληψη και τη θεραπεία της μάστιγας στον Τρίτο Κόσμο.

* Ο Θεόφιλος Ρόζενμπεργκ είναι χειρουργός, αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθήνας και επίτιμος πρόεδρος των Γιατρών του Κόσμου